Wantrouwen overbruggen met Unlimited Human Strategies

Laten we maar eens beginnen met de conclusie. Mensen zijn van nature intuïtieve wezens die keihard proberen alles te rationaliseren. Maar hoe hard we ook ons best doen om alles in het rationele domein te vangen, er is vaak een onderstroom in ons die een ander geluid laat horen. Tegenstrijdige innerlijke signalen voeden ons. Wat te doen met deze dualiteit?

De conclusie is dus dat mensen van nature beïnvloed worden door hun intuïtie, maar meestal steun zoeken in het rationele. De vraag die wij hier willen neerleggen is:

‘Wat creëert de voelbare afstand tussen de leiding en de uitvoerenden in organisaties?’

Vleugje wantrouwen

Wij hebben veelvuldig contact met de hoofrolspelers in deze theaters en deze situatie heeft veel weg van ‘Soldaat van Oranje’, er is steeds weer een nieuwe voorstelling. Wij spreken vrijwel dagelijks directieleden en managers en eveneens uitvoerenden over de uitdagingen die zij tegenkomen in hun dagelijks werk.

In die gesprekken laten we al snel de symptomen achter ons en richten we ons op de oorzaken eronder. Vrijwel altijd zijn niet de situationele factoren oorzakelijk, maar zijn het de intermenselijke factoren die de problemen, zoals ze beleefd worden, veroorzaken. We komen dan ook niet zelden wantrouwen tegen. Dit wantrouwen gaat beide kanten op maar in dit stuk beperken we ons tot het wantrouwen van de werkvloer naar boven.

Laten we hier eerst verduidelijken wat we bedoelen met werkvloer. Nederland heeft nog maar weinig maakindustie. Het leeuwendeel van de mensen in loondienst zijn hoogopgeleide kenniswerkers. Zij werken voor commerciële of not for profit dienstverlenende organisaties. In de Nederlandse arbeidscultuur houden we van platte organisaties met weinig strikte hiërarchische lijnen. Medewerkers mogen meedenken en meepraten. De werkvloer zoals in dit stuk genoemd heeft niets meer van het vroegere white colar- blue colar. Op het eerste gezicht zijn medewerker en manager niet van elkaar te onderscheiden.

En toch constateren we vaak een bijna voelbare afstand met een vleugje wantrouwen van de werkvloer naar het management.

Waar komt dat wantrouwen toch vandaan?

Laten we dit vraagstuk eens benaderen vanuit de meer primitieve lagen in de mens, het animale, zo je wilt.

Wij de homo sapiens maken deel uit van het leven op aarde met al haar gevaren. En zoals elk soort dat deze gevaren heeft overleefd, hebben ook wij eigenschappen ontwikkeld die dat mogelijk hebben gemaakt. Daar spelen vele factoren een rol want van de 5 mensachtigen heeft alleen onze soort het overleefd. Een bekende mensachtige, de Neanderthaler, was een ander lot beschoren. Wij zijn dus ergens goed in, anders hadden we het niet gered.

Een belangrijk onderdeel hiervan zien wij in de wijze waarop wij informatie verzamelen over de ‘jungle’ waarin wij verkeren. Waar loeren de gevaren? Waar liggen mijn kansen op overleven? Het zou best kunnen dat op dit punt een deel van de lezers naar het rationele domein gaat om houvast te zoeken voor het zelfbeeld dat zegt: “Ik ben toch goed bezig?” Vragen die kunnen ontstaan zijn: “Doe ik dat ook?” “Wat betekent dat voor mij?” “Kan ik dit controleren?”

Het punt dat we hier in dit stuk aanbieden, zodat de lezer het zelf kan gaan onderzoeken, is dat het geschetste proces van informatie verzamelen plaatsvindt op een onderbewuste laag, de intuïtie.

En sommige informatie die medewerkers oppikken maant hen tot voorzichtigheid. Zij hebben namelijk uit eerste hand weet van hoe de organisatie omgaat met klanten. Is het gebruikelijk om niet alle informatie met klanten te delen, maar om spannende stukken achter te houden? Of is het gebruik om de klant diensten te blijven verkopen, ook als dat niet in het voordeel van de klant is? Hoe wordt er intern gedacht en gesproken over de klant?

Waarom zou er anders met mij worden omgegaan?

Het is denkbaar dat er net zo met ons wordt omgegaan als er met de klant wordt omgegaan. “Dat voelt niet veilig, ik moet voorzichtig zijn”. Vergeet niet dat ondanks de vriendelijke verhoudingen tussen management en werkvloer, waar wij in ons land zo de voorkeur aan lijken te geven, leidinggevenden macht hebben over medewerkers. Het is dus van groot belang om goed in de gaten te houden wat zij zeggen en wat zij doen. Soms hebben medewerkers deze wantrouwende houding openlijk en zijn daar zelf ook bewust van. Het is doorgedrongen in het cognitieve domein. Veel vaker is het minder manifest en verborgen in de onderstroom waar mensen intuïtief aanvoelen dat ze moeten opletten.

Hoe het ook zij, het vraagt een hoge mate van transparantie en consistentie van het management om dergelijke bestaande culturen om te buigen naar een cultuur waar medewerkers en management zich intuïtief wel veilig voelen. Het vraagt om goed doordachte en ingevoerde Human Strategies.